Atatürk’ün Yazdığı Geometri Kitabı ve Önemi - Atatürk Türk ulusu için her alanda yenilik ve çağdaşlığın yolunu açarken aynı zamanda bilimsel alanda da herkes tarafından bilinmeyen oldukça faydalı bir çalışmaya imza atmıştır.Atatürk 1936-1937 yıllarında küçük fakat işlevi ve önemi hacminden daha büyük denebilecek bir geometri kitabı yazmıştır.Yazdığı 44 sayfalık bu geometri kitabı ile geometri terimlerinin bugün kolay bir şekilde yazılıp anlaşılmasını sağlamıştır. Zira Atatürk’ün Dolmabahçe Sarayı’nda kendi el yazısı ile kaleme aldığı geometri kitabında matematiksel birçok terim geliştirilmiş diğer taraftan bu kitap ile anlaşılması oldukça güç olan Osmanlıca geometri terimlerine Türkçe karşılıklar bulanarak geometrinin ezberlenmesi ve öğrenilmesi güçlüğüne son verilmiştir.

Kitap, 1937’de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yazar adı konmadan yayınlanmış, kitabın ikinci bir baskısı 1971 yılında da Türk Dil Kurumu tarafından çıkarılmıştır. Birçok geometri terimini yazdığı bu kitapla anlaşılır hale getiren Atatürk’ün böylelikle geometrinin öğrenilmesi ve anlaşılmasındaki hizmeti büyük olmuştur.

Keza Osmanlıca sözcüklerle karşılaştırıldığında yapılan işin ne denli önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. en altıtaki karşılaştırmalarda da görülebileceği gibi bugün kullandığımız matematik ve geometri terimlerinin hemen hemen tamamı Atatürk tarafından türetilmiş olup bu sözcüklerin büyük çoğunluğu tutmuş yani kabul görmüştür. Atatürk’ün yazdığı geometri kitabının adı: “Geometri” dir. Kitap 3. Türk Kurultayı’ndan hemen sonra yazılmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------
Türkçe matematik ve geometri terimlerini Atatürk’e borçlu olduğumuzu biliyor muydunuz?

“Müsellesin, zaviyetan-ı dahiletan mecmu’ü 180 derece ve müselles-i mütesaviyü’l-adla, zaviyeleri biribirine müsavi müselles demektir.” yerine “Üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir ve eşkenar üçgen, açıları birbirine eşit üçgen demektir.” dememizi Atatürk’e borçluyuz.

“Müsellesin, zaviyetan-ı dahiletan mecmu’ü 180 derece ve müselles-i mütesaviyü’l-adla, zaviyeleri biribirine müsavi müselles demektir.” Osmanlıca bilmeyenlerimizin bu cümleyi anlayacağını sanmıyoruz.

Bugün kullandığımız Türkçe ile yukardaki cümle şu anlama geliyor: “Üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir ve eşkenar üçgen, açıları birbirine eşit üçgen demektir.”1937 yılından önce öğrenciler matematiği Osmanlıca terimlerle öğreniyorlardı. Daha doğrusu öğrenmiyorlar, ezberliyorlardı. Ta ki, Atatürk’ün bizzat yazdığı Geometri kitabında yeni matematik terimler geliştirilene kadar bu durum böylece sürüp gitti.

---------------------------------------------------------------------------------
Atatürk’ün Geometri İsimli Kitabı Yazmasının Sebebi:


1937 yılının Kasım ayında yeni bir eğitim ve öğretim yılına girilirken, Mustafa Kemal Atatürk, Türk Dil Kurumu’nun çeşitli bilim dallarına ait Türkçe terimleri saptadığını, bu sayede dilimizin yabancı dillerin etkisinden kurtulma yolunda önemli adım attığını ilan eder. Aynı yıl içinde okullarda, eğitim Türkçe terimlerle basılmış olan kitaplarla yapılmaya başlanmıştır. Bu olay kültür hayatımız için önemli bir adım olmuştur. Atatürk, dilde özleşmeyi olanakların son kertelerine kadar zorlamış, bilim ve düşünce dilinin sadeleştirilmesinin ve eğitimin Türkçe yapılmasının gerekliliğini her yerde önemle vurgulamıştır. Atatürk’ün geometri kitabını yazmasındaki sebep:

● Türkçeyi yabancı kelimelerden arındırarak anlaşılır bir haline getirme çalışmalarına hizmet etmek
● Bilim dilinin de anlaşılır öz bir Türkçe olmasını sağlamak
● Böylelikle Türkçeyi bir bilim dili haline getirmektir.

Bazı Osmanlıca Geometri Terimlerinin Atatürk Tarafından Türetilen Türkçe Karşılıkları

Bu’ud - boyut
mekan - uzay
satıh - yüzey
kutur - çap
nısf-ı kutur - yarıçap
kavis - yay
muhit-i daire - çember
mümâs - teğet
zâviye - açı
re’sen mütekabil zâviyeler - ters açılar
zâviyetan’ı mütabâdiletân-ı dâhiletan - iç ters açılar
kaaide - taban
ufkî - yatay
şâkulî - düşey
amûd - dikey
zâviyetân-ı mütevâfıkatân - yöndeş açılar
va’zîyet - konum
mustatîl - dikdörtgen
muhammes - beşgen
müselles-i mütesâviyü’l-adlâ’ - eşkenar üçgen
müselles-i mütesâviyü’ssâkeyn - ikizkenar üçgen
şibh-i münharif - yamuk
mecmû - toplam
nisbet - oran
tenasüb - orantı
mesâha-i sathiyye - alan
müştak - türev
müsavi - eşit
mahrut - koni
faraziye - varsayı
hat - çizgi
mukavves - eğri
seviye - düzey
dılı - kenar
muvazi - paralel-koşut
menşur - pürüzma
hattı mail - eğik
veter - kiriş
re’s - köşe
zaviyei hadde - dar açı
hattı munassıf - açıortay
muhit - çevre
kaim zaviyeli müselles - dikey üçgen
tamamlıyan zaviye - tümey açı
murabba - kare
mümaselet - imsiy
umumi totale - ökül küre - yüre

Atatürk ' ün yazdığı Geometri isimli kitaptan bazı sayfalar ve bölümler :

https://img20.imageshack.us/img20/3558/mat29052013.gif

----------------------------------------------------------------------------------

https://img839.imageshack.us/img839/...at29052013.jpg

---------------------------------------------------------------------------------
https://img28.imageshack.us/img28/9868/mat29052013.jpg

---------------------------------------------------------------------------------

https://img191.imageshack.us/img191/...at29052013.jpg

----------------------------------------------------------------------------------

https://img11.imageshack.us/img11/9868/mat29052013.jpg

----------------------------------------------------------------------------------

https://img811.imageshack.us/img811/...at29052013.jpg

----------------------------------------------------------------------------------

https://img191.imageshack.us/img191/...t29052013i.jpg

----------------------------------------------------------------------------------

https://img856.imageshack.us/img856/...at29052013.jpg

----------------------------------------------------------------------------------

https://img5.imageshack.us/img5/9868/mat29052013.jpg

----------------------------------------------------------------------------------

https://img9.imageshack.us/img9/9868/mat29052013.jpg

ayrıca ATAMIZIN türkçeye kazandırdığı 1000'den fazla kelime vardır.bu kelimelerin hepsini ATAMIZ kendisi bulmuş ve türkçenin sınırlarını aynı zamanda düşüncenin sınırlarını geliştirmiş ve gelişime açık bir şekile getirmiştir.kelimeler türkçeye derinlik katıyor ve dilimizin ne kadar harika bir dil olduğunu hissettiriyor.ATAMIZIN türkçenin gelişimi için açtığı yolda TDK ilerliyor.
bir ülkenin kalkınması ve gelişmesi eğitimle olur.eğitim olmadan ne bilim olur ne teknolojik ne de tıbbi gelişmeler olur ne de sosyal bilimler yönünde gelişebiliriz.bunun önemini bilen MUSTAFA KEMAL ATATÜRK eğitimin hızla gelişmesi için harf devrimi yaptı,türkçe,matematik,geometrideki bilgilerin daha anlaşılır daha geliştirilebilir bir düzeye gelmesi için kitaplar yazdı ve daha nice yapmış olduğu araştırmaları TÜRK MİLLETİNE armağan etti.
tarihini bilmeyen bir toplum düşünülemez o yüzden TÜRK TARİH KURUMUNUN kurulup TÜRK TARİHİNİN araştırılması için çok önemliydi.aksi halde uluslar arası arenada devletimize karşı oynanılan oyunların tuzağına düşmemiz kaçınılmaz olacaktı.MUSTAFA KEMAL ATATÜRK tarafından TÜRK TARİH KURUMU kurulmuştur.yapmış olduğu araştırmalarla dünyanın en saygın kurumlarından biridir.yapmış olduğu şeffaf ve objektif araştırmalar sayesinde hem türk tarihine hemde dünya tarihine ışık tutmuştur
toplumların var olması kültürlerinin korunmasına bağlıdır.bu kültür ki bireyde milli bir bilincin oluşması için çok önemlidir.MUSTAFA KEMAL ATATÜRK bu yönde çalışmalar yapmış ve TÜRKİYE CUMHURİYETİNE armağan etmiştir.

Mâdem bilgi paylaşıyoruz,
O dönemin hâkim dilinin fransızca olması hasebi ile bu bilim ilk adıyla jeometri olarak alınmıştı, diye ekleyebiliriz.