Fermatın ünlü sözünün orjinal dildeki (latince) hali
Cuius rei demonstrationem mirabilem sane detexi. Hanc marginis exiguitas non caperet!
Fermat'ın son teoremi hikayesi
Size olayın hikayesini kısaca açıklayayım.
Dönemin bilim adamları birbirleriyle mektuplaşarak bilimsel çalışmalarını paylaşırdı. İstanbul'da yaşayan Ali Kuşçu ile mektuplaşıyordu. Ancak bu mektupların içerikleri hakkında bir bilgi sahibi değildik taki 2011 yılında şans eseri İngiltere'deki bir sahafçıda bu mektupların bazı sayfalarına ulaşılanadek. Bu sayfaların bazı kısımlarını Türkçe'si:
Fermat:- Kadim dostum Ali. nasılsın? ..... bir matematiksel teorem yazmak istiyorum
Ali Kuşçu:- Ahiretlik dostum Fermat. iyiym sağol. sen nasılsın? bu aralar üsküdarda 3-5-7 oyunu turnuvasına kaldığımdan bilimsel çalışmaları biraz ara vermiştim.
Fermat:- ...Bizim hanımla aramız limoni. kaynanam resmen bizim eve çöreklendi gitmiyor. bende bu aralar kendimi iyice matematiği verdim. günde 18-19 saat çalışıyorum. Kaynanam Tifaniyi görmekden iyidir. ... 3-5-7 kulağa hoş geliyor. bu sayılarla ilgili bir teorem yazayım bari.
Ali Kuşçu:- ... kafana takma Tifaniyi birader. senden kıymetli mi sanki.
(8 ay sonra)
Fermat:- ... 3 5 7 değilde 3 4 5 var. a²+b²=c² formülünü 3-4-5 eşitliyor.
Ali Kuşçu:- ... kafan iyi mi senin dostum. 3-4-5 bulunalı yüzlerce yıl oldu. ama genede eline sağlık ...
Fermat:- A! haklısınya pisagor bulmuştu dimi neyse ben de
eğer n 2 den büyük bir tamsayıysa, ve x, y, z sayıları pozitif tamsayılar ise
xn+yn^n≠zn
yazayım bari.
Ali Kuşçu:- güzelmiş. ama hani nerde ispatı?
Fermat:- ispatı çok uzun ya. hem buralar bizim memleketteki kağıt fabrikaları grevde. piyasada defter bulmak zor. bende kitapların köşelerine filan yazıyorum. Hatta bi ara o kadar çok dalmışımki ispatı yazarken bi baktım gazatenin köşesine filan yazıyorum.
Ali Kuşçu:- Bizim buralarda şöyle derler oynamaya gönlü olmayan gelin yerim dar dermiş
Fermat:- güzel lafmış. sanki benim için söylenmiş. hemen kitabın kenarına yazayım. sağol dostum. yengeye hürmetler.
İşte Fermat'ın ünlü sözü bizim atasözünden gelmekdedir.
Cuius rei demonstrationem mirabilem sane detexi. Hanc marginis exiguitas non caperet!” – “Bu teoremin müthiş bir ispatını buldum ama burada yazacak kadar yer yok!”